Con đường đô thị hoá kiểu mới đặc sắc Trung Quốc

Đô thị hóa là quá trình tất yếu mà bất kỳ quốc gia nào cũng phải trải qua trên con đường phát triển. Quá trình đô thị hoá thúc đẩy phát triển kinh tế quốc dân, tạo ra nhiều cơ hội việc làm, nâng cao mức sống của cư dân đô thị và nông thôn. Đồng thời, đô thị hóa cũng để lại nhiều vấn đề như ô nhiễm môi trường, tắc nghẽn giao thông, nhà ở, an sinh xã hội… Đối mặt với những nhu cầu của thực tiễn, Trung Quốc đã tự tìm ra con đường đô thị hoá kiểu mới đặc sắc như thế nào mà khiến nhiều quốc gia coi đó là bài học tham khảo quý giá?

Chia sẻ quan điểm về vấn đề này, thạc sĩ Nguyễn Thanh Giang - công tác tại Viện Nghiên cứu Trung Quốc (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) - cho rằng, con đường đô thị hoá của Trung Quốc gồm 2 giai đoạn cơ bản. Trong giai đoạn đầu, Trung Quốc đã theo đuổi con đường đô thị hóa truyền thống của các quốc gia phát triển phương Tây cả về lý thuyết lẫn thực tiễn tức là đô thị hóa lấy “vật chất” làm trung tâm (hay chỉ đơn thuần là quá trình di chuyển dân từ nông thôn ra thành phố) và chấp nhận đánh đổi lợi ích, do đó đã để lại nhiều vấn đề về xã hội và môi trường sinh thái cùng các “căn bệnh đô thị” khác. Giai đoạn thứ hai bắt đầu khi “con đường đô thị hóa mang đặc sắc Trung Quốc” được đề xuất tại Đại hội XVI Đảng Cộng sản Trung Quốc (năm 2002), với các nguyên tắc được tiếp tục khẳng định và mở rộng tại 2 kỳ Đại hội tiếp theo. Đến Hội nghị Trung ương 3 khóa XVIII (tháng 11-2013), lãnh đạo Trung Quốc đã đưa ra quan điểm “kiên trì con đường đô thị hóa kiểu mới mang đặc sắc Trung Quốc, thúc đẩy đô thị hóa lấy con người làm trung tâm”, như vậy đô thị hóa đặc sắc Trung Quốc và đô thị hóa kiểu mới đã được kết hợp một cách hài hòa. Năm 2014, Trung Quốc đã ban hành Quy hoạch quốc gia về đô thị hóa kiểu mới, xác định con đường đô thị hóa mới phù hợp với thực tế Trung Quốc, phục vụ cho việc xây dựng hiện đại hóa kiểu Trung Quốc.

Thạc sĩ Nguyễn Thanh Giang, Viện Nghiên cứu Trung Quốc, thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam

Mục tiêu cuối cùng của đô thị hóa mới là thúc đẩy tiến bộ toàn diện về kinh tế và xã hội trong đô thị để mang đến cơ hội và môi trường phát triển tốt hơn cho tất cả mọi người, qua đó đạt được sự thịnh vượng chung và thúc đẩy phát triển toàn diện con người. Mô hình đô thị hoá mới có các đặc điểm như tính công bằng, tính cân bằng, tính bao dung và tính bền vững. Tính công bằng nhấn mạnh sự bình đẳng về thân phận giữa các nhóm khác nhau, cơ hội bình đẳng, dịch vụ đồng đều, quyền lợi tương đương. Tính cân bằng nhấn mạnh sự cân bằng trong mối quan hệ giữa đô thị và nông thôn trong quá trình đô thị hóa mới, chuyển từ đô thị hóa ưu tiên phát triển thành thị sang đô thị hóa phát triển hài hòa, kết hợp giữa thành thị và nông thôn. Tính bao dung nhấn mạnh chiến lược phát triển đô thị hóa cho phép và khuyến khích sự đa dạng, chủ động thúc đẩy sự chung sống và phát triển hài hòa của các nguồn văn hóa khác nhau. Trong quá trình đô thị hóa, cần thúc đẩy sự kết hợp giữa nguồn tài nguyên văn hóa truyền thống và hiện đại, cũng như sự hòa quyện giữa văn hóa nông thôn và văn hóa thành thị. Tính bền vững nhấn mạnh phương thức phát triển tiết kiệm, chuyển từ đô thị hóa với mức tiêu thụ năng lượng cao và tác động lớn đến môi trường sang đô thị hóa với mức tiêu thụ năng lượng thấp và tác động môi trường nhỏ.Trong giai đoạn “Quy hoạch 5 năm lần thứ 13 (2016-2021), đô thị hóa kiểu mới ở Trung Quốc đã đạt được một số thành tựu to lớn, tỷ lệ và chất lượng đô thị hóa được nâng cao rõ rệt, đến cuối năm 2020, tỷ lệ đô thị hóa của dân số thường trú đạt 63,89%, tỷ lệ đô thị hóa của dân số đăng ký hộ khẩu tăng lên 45,4%. Thị dân hóa nông dân thành cư dân thành thị đạt được thành tựu nổi bật, cải cách chế độ hộ khẩu đã đạt được bước đột phá, hoàn thành thuận lợi mục tiêu chuyển dịch 100 triệu nông dân và cư dân thường trú khác được đăng ký hộ khẩu ở thành phố, phạm vi và mức độ bình đẳng của các dịch vụ công cơ bản được nâng cao đáng kể. Cấu trúc không gian đô thị hóa tiếp tục được tối ưu hóa, các thành phố trung tâm và cụm thành phố trở thành động lực phát triển chất lượng cao của cả nước, năng lực cạnh tranh quốc tế của các cụm thành phố như Bắc Kinh-Thiên Tân-Hà Bắc, đồng bằng sông Trường Giang, sông Chu Giang được nâng cao rõ rệt. Cấu trúc quy mô thành phố tiếp tục được tối ưu hóa, đến cuối năm 2020, số lượng thành phố tăng lên 685, trong đó có 21 siêu thành phố và thành phố cực lớn.