Cơm hến – vị ngon dân dã giữa đất Kinh Kỳ

Tất cả nguyên liệu đều được để nguội. Duy chỉ có nước hến phải được giữ cho thật nóng hổi. Bát cơm hến được trộn từ tất cả các thành phần trên rồi chan nước hến. Cơm hến thường được ăn với ớt thật cay mới đúng vị, còn đối với bún hến thì có lẽ sẽ ngon hơn nếu ăn khô (tức là không chan nước hến khi ăn). Từ món ăn ban đầu là cơm hến đã có thêm nhiều biến thể khác là bún hến, là mỳ hến. Những biến thể này hầu như chỉ thay đổi nguyên liệu chính là cơm thành mỳ hoặc bún. Nguyên liệu chính có thể thay đổi nhưng các gia vị và cách chế biến không hề thay đổi, dường như điều đó càng làm tăng thêm sự phong phú và đa dạng cho món ăn.

Món cơm hến ăn phải thật cay, cay đến mức vừa ăn vừa hít hà vừa chảy nước mắt, đó mới là lúc cảm nhận được hết vị ngon của cơm hến. Cơm nguội dẻo mà rời hạt, con hến ngọt và béo, đậu phộng giòn và bùi, da heo ngậy và béo, tất cả hòa cùng mùi hương và vị mặn đậm đà của ruốc phơi chín nắng, lại thêm những loại rau đủ vị chua the ngọt đắng làm cho miếng cơm hến ngon đến không thể tả xiết.

Dường như bao nhiêu hương vị cuộc đời đều dồn trong chén cơm nhỏ này. Nói không ngoa, người ăn cơm hến lần đầu ít ai ăn một tô mà dừng lại. Ăn một lại muốn ăn hai. Ăn cơm hến lại muốn thử bún hến. Ăn hết vẫn còn thòm thèm, chỉ phiền cái bụng không còn chỗ chứa.

Nói đến cơm hến Huế cũng là nói đến một món ăn đòi hỏi sự cầu kỳ, tỉ mỉ và khéo léo cũng giống như tính cách, lối sống của con người đất cố đô. Một tô cơm hến là tổng hòa của rất nhiều loại thực phẩm và phụ liệu khác nhau, nhiều màu sắc, hương, vị. Ai đã một lần đến Huế, ăn cơm hến Huế có lẽ cũng sẽ phải gật đầu mà thốt lên rằng: Cơm hến Huế - quả thật là một món ăn dân dã mang đậm phong vị Huế.

Trải qua những thăng trầm và biến đổi của lịch sử nhưng dường như cơm hến vẫn đóng một vị trí quan trọng trong kho tàng ẩm thực xứ Huế. Và đời sống bình dị của những người dân nơi đây. Những người bán cơm hến kể rằng: Để làm ra món cơm hến đúng nghĩa và ngon thì cần phải dùng cơm nguội để qua đêm, như vậy mới giữ được cái giòn của rau và hương thơm của các gia vị. Ngẫm lại cũng lạ, người Việt Nam ta đã ăn cơm thì phải ăn cơm nóng, duy chỉ có cơm hến phải là cơm nguội. Dường như trong quan niệm của người Huế, trên đời chẳng có gì đáng bỏ đi nên người Huế chắt chiu đến từng hạt cơm sót lại?

Không phải chỉ ở Huế mới có cơm hến, mà ngày nay, ở nhiều thành phố lớn, người Huế cũng mang món cơm truyền thống này đến khắp mọi nơi. Nhưng lạ thay, ai đã ăn cơm hến ở Huế cũng phải khẳng định một điều rằng: Cơm hến phải ăn ở Huế mới thật là ăn cơm hến! Ngon và đậm đà đúng chất của nó. Bởi hến để làm nên món cơm này phải là hến được vớt lên từ Cồn Hến, rau và nguyên liệu được trồng từ vườn quê thôn Vĩ Dạ, có như vậy món ăn này mới ngon, mới thấm cái vị Huế, hồn Huế. Người Huế khi đi đâu xa lâu ngày thì ngày đầu tiên trở về nhất định phải thưởng thức những món ăn Huế và phải ăn bằng được cơm hến. Còn những người dân sống ở Huế thì lại có thói quen ăn cơm hến hằng ngày. Cơm hến được dùng cho cả bữa sáng, bữa trưa và bữa tối, thậm chí còn là thức ăn khuya. Dường như cơm hến không chỉ tạo nên cốt cách của con người nơi đây, mà mảnh đất này còn truyền cái thần đến cả món ăn nữa. Sẽ chỉ ý nghĩa khi ăn cơm hến trên đất Huế, vì chỉ như vậy mới cảm nhận được hết cái mộc mạc, dân dã nhưng ngon, ngọt và cả nồng cay của nó…